Ὁ μεσαίωνας ἔχει τὸν τρόμο τῆς ἀλλαγῆς καὶ τὴν λαχτάρα τῆς σταθερότητας σὲ πολὺ μεγαλύτερο βαθμό ἀπ'ὅσο τὸν εἶχαν στὰ χρόνια τοῦ Πλάτωνα,ποὺ διαστρέβλωσαν τὴ φιλοσοφία του μ'ἕνα εἶδος μανίας στό ἔπακρο.Ὁ χριστιανισμός ἔσωσε τὴν Εὐρώπη ἀπὸ μιὰ πιθανὴ ὑποτροπή της στὴν βάρβαρη κατάσταση.Οἱ καταστρεπτικές ὅμως συνθῆκες τῆς ἐποχῆς καὶ τὸ κλίμα τῆς ἀπόγνωσης τὴν ἐμπόδισαν ν'ἀναπτύξει μιὰ ἰσορροπημένη καὶ ὀλοκληρωμένη ἐξελικτική ἀντίληψη τοῦ σύμπαντος καὶ τοῦ ρόλου ποὺ θἄπρεπε νὰ παίζει ὁ ἄνθρωπος μέσα σ'αὐτό.Ἡ ἀδιάκοπη καὶ πανικόβλητη ἀναμονή τῆς Συντέλειας,τὰ ξεσπάσματα σὲ χορούς καὶ μανίες μαστιγώματος ἦταν συμπτώματα μὶας μαζικῆς ὑστερίας ποὺ ξεκινοῦσε ἀπὸ τὸν τρόμο καὶ τὴν ἀπόγνωση,ἀπὸ τὴν καταπίεση τῶν πεινασμένων καὶ τῶν ἀσύλληπτα γιὰ σήμερα ἐξαθλιωμένων λαῶν.
Τέτοιο ἧταν τὸ πλαίσιο ποὺ τοὺς περιέβαλε ὅταν,γιὰ νὰ σωθοῦν ἀπὸ τὸν μαῦρο χάρο τῆς ἀλλαγῆς,ἐνστερνίστηκαν τὸ Πλατωνικὸ ὅραμα ἑνὸς περιτειχισμένου σύμπαντος,ἑνός σύμπαντος ἄκαμπτου,στατικοῦ,ἱεραρχημένου καὶ πετρωμένου.Τὸ Βαβυλωνιακό σύμπαν-στρεῖδι πρὶν ἀπὸ τρεῖς καὶ τὲσσερις χιλιάδες χρόνια ἔπαλλε ἀπὸ δυναμισμό καὶ φαντασία σὲ σύγκριση μὲ τοῦτο τὸ σχολαστικά ἱεραρχημένο σύμπαν ποὺ φύλαγε ὁ Θεός στὴν κατάψυξη,καλά τυλιγμένο μέσα σὲ σελοφὰν σφαῖρες γιὰ νὰ κρύψει τὴν αἰώνια ντροπή του.
ΑΡΘΟΥΡ ΚΑΙΣΛΕΡ-ΟΙ ΥΠΝΟΒΑΤΕΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΗ,1975
