MΕ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΑΡΟΥΖΟ

 Ο Νίκος σε μεγάλη διαύγεια.Δεν μπορεί να μιλήσει, δείχνει με το δάχτυλο την πόρτα, μου πιάνει , όταν μπορεί το χέρι, ζητάει χαρτί και μολύβι και μου γράφει.Σημερα έγραψε:" Βασανίζομαι". Φύλαξα το χαρτάκι.

ΕΥΑ ΜΠΕΗ,ΜΕ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΑΡΟΥΖΟ, ΗΜΕΡΟΛΌΓΙΟ

Εκδόσεις LOGGIA 2021

Η ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ ΑΓΩΝΙΑ

 Η αυθεντική αγωνία πάει στο Θεό.

Με τίποτα δεν πέφτει τούτος ο νόμος.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

Πεζά κείμενα,ΙΚΑΡΟΣ 1998

ΣΚΑΛΑ

 Τούτος ο κόσμος μοιάζει

με σκάλα.

Κάθε σκαλί της

όταν τ' ανέβεις

 χαλιεται  πέφτει.

|Με τι μοιάζει τούτος ο κόσμος|

Νίκος Καρούζος

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΘΆΝΑΤΟΣ

Τι είναι θάνατος;

"Ο θάνατος είναι φόβος

δεν είναι θάνατος"

Ν.Καρουζος.

(Περιοδικό η Λέξη)
 

ΟΛΟΤΕΛΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ

Έχω πάει τέσσερις φορές στον Άθωνα.Οι ερημίτες εντυπωσιάζουν.Ένας απ'αυτούς μου είπε κάποτε:"Θα σου συστήσω ένα βιβλίο".Περιμένω ν'ακούσω.Εκείνος όμως δεν έλεγε τίποτα.Λες κι έψαχνε μέσα στη μνήμη.Πέρασαν αρκετά λεπτά της ώρας ώσπου ρώτησα:"Ποιό είναι αυτό το  βιβλίο"κι εκείνος μου είπε:"Κανένα"!Μετά την αναπάντεχη απόκριση του ερημίτη,βρέθηκα ξαφνικά χωρίς επιφάνεια και βάθος.Ήμουνα ολότελα πραγματικός.

 

(Συνομιλία του Νίκου Καρούζου στο θεατρικό περιοδικό "Δρώμενα"με τον Νίκο Κακουλίδη.)

Η μαύρη κούρσα του κυρίου Καρούζου-ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΟΦΙΛΩΝ,ΑΘΗΝΑ 1999

 

ΑΝΤΙΘΕΤΟΣ ΥΠΝΟΣ

Χυμένη η καρδιά στο θαυμαστό ηλιοβασίλεμα.

Πόσες φορές συλλογιστήκαμε τη νηνεμία

του πάθους και του πόνου μέσα μας;

Ω σοβαρά και ιδεώδη χρώματα!

Πέρα στη δύση έχουν λιώσει τα βουνά

μόλις που διαγράφονται στον καμβά του αέρα

και μονάχα οι αιθἐριες γραμμές τους βαυκαλίζονται

στο βεβαιότερο έρωτα της παρουσίας.

Ο πόνος απ' τη μεριά του είναι ήσυχος

κι ατάραχο το πάθος

οι φιόγκοι της φωτιάς στα ξύλα του χειμώνα.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

(Από τα ''ΠΕΝΘΗΜΑΤΑ'',1969)

ΔΥΣΗ ΗΛΙΟΥ ΣΕ AIN SUKHNA

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

       Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

       ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΑΝ.ΘΕΜΕΛΗ

ύψιλον/βιβλία 1991

Έφυγε νωρίς γιατί πάντα προηγείτο.

Έφυγε για να συναντήσει το φως της ερχόμενης χιλιετίας.

"Γιατί εμείς είμαστε με τη ζωή,έτσι δεν είναι;''μου είπε σε μια στιγμή.

''Και η Κόλαση,βλεπετε,είναι φλόγες,ο Παράδεισος είναι φως"

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΘΕΜΕΛΗΣ

ΑΘΗΝΑ 6 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1990

Ξέρετε...

σ' όποιο σημείο 

κι αν ανοίξετε 

την Καινή Διαθήκη...

και πέντε αράδες να διαβάσετε 

ηρεμεί η ψυχή.

Το έχω ζήσει κατ'επανάληψη:

άμα θέλω να ηρεμήσω 

ανοίγω την Καινή Διαθήκη,

στην τύχη.

Ηρεμώ.

Ὀχι διότι είμαι εκνευρισμένος.

Ηρεμώ με την βαθύτερη πνευματική έννοια.

Νοιώθω ένα φώς.

ΣΤΟΥ ΦΩΤΟΣ ΤΑ ΠΡΟΘΥΡΑ

Εἶμαι στό τέρμα τοῦ μυαλοῦ

μ' ἓνα χαμόγελο 

κρεουργημένο

Ν.Δ.ΚΑΡΟΥΖΟΥ

''ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ

ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΟΜΙΛΙΑΣ''

ΕΓΝΑΤΙΑ  1979

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΑΣΚΗΣΗ ΑΝΑΠΝΟΗΣ

Ο Νίκος Καρούζος πέθανε πότης και πάμφτωχος,αφού προηγουμένως διέλυσε με φροντίδα τη ζωή του.Έλεγε ότι το κοινωνικό του εγώ είναι μια ενόχληση,ότι για να είναι σε θέση να γράφει όφειλε να προσεγγίσει μια σφαίρα μηδενός.Έλεγε επίσης ότι αυτό που διέκρινε την ποίησή του ήταν το γεγονός ότι ήταν απόλυτα βιωμένη.Καθώς ήταν,μάλλον,η μοναδική αληθινή ζωή του.

Αν αυτές οι βιωματικές λεπτομέρειες και αυτές οι προθέσεις φωτίζουν κατάλληλα το έργο του Καρούζου,αυτό δεν συμβαίνει λιγότερο με τα ποιήματά του. Ό,τι διαβάζουμε στην ποίηση μας παρουσιάζεται συνήθως ως  το αποτέλεσμα μιας εργασίας,μιας δόμησης μιας αποσταθεροποίησης.Η ποίηση του Καρούζου,ωστόσο αφήνοντας κατά μέρος κάθε αξιολογική κρίση,μου βάζει  τρικλοποδιά όπως καμιά άλλη.Αυτό που διαβάζω είναι άραγε μια σχεδόν πρωτογενής παρόρμηση,ένα προϊόν αυτόματης γραφής,ή μήπως ένα κείμενο ξαναγραμμένο δέκα φορές,εκατό φορές-λίγο ενδιαφέρει,γίνεται αισθητός στο σημείο  αυτό ένας κοχλασμός,μια παρέκκλιση,γίνεται αισθητή η ποίηση εν τω γίγνεσθαι,μέσα στην έξαψη,την επείγουσα ανάγκη,τη βία,και επίσης τον σκοτεινό λόγο-γιατί δεν υπάρχει χρόνος για εξηγήσεις,δεν πρέπει να ξεφύγει από τα χέρια αυτό που τρέχει μπροστά και στη μέση αυτού του μένους,διακρίνω την ίδια στιγμή ένα είδος αθωότητας(άρνηση του ποιητή να υπολογίσει,να είναι μετρημένος;)κι ακόμη ξεπηδώντας στην επιφάνεια εδώ κι εκεί,ένα παράξενο χιούμορ αλλοπαρμένο.’’Υπήρξα πάντα παίκτης’και ‘’Αυτό που μ’έσωσε ήταν το χιούμορ’’’λέει ο Καρούζος.

Έτσι συμβαίνει και τα ποιήματα παρεκκλίνουν.Και όλο το έργο ακολουθεί την κίνηση.Ο Καρούζος στα πρώτα του βήματα είδε να προσάπτουν δύο χαρακτηρισμούς ετικέτες:Αυτή του σουρεαλιστή ποιητή και αυτή του θρησκευτικού ποιητή.Στην πραγματικότητα,γρήγορα θα αρνηθεί τον σουρεαλισμό,καθώς το εν λόγω ζήτημα μουμιοποιήθηκε,και θα δεί στη θρησκεία πάνω απ’ όλα,μια πηγή από εικόνες,στο μέτρο που γι’ αυτόν ό,τι  υπάρχει είναι ιερό.Η συνέχεια της διαδρομής του θα τον φέρει ουσιαστικά πιο κοντά στον Κάφκα και τον Μπέρετ,παρά στον Κλοντέλ ή στον Πατρίς ντε λα Τούρντι Πέν,ολοένα και πιο ερμητικό,παθιασμένο,αμετανόητο,αναρχικό.Ωστόσο η διαδρομή αυτή ακολουθείται χωρίς την παραμικρή ρήξη:θα ξαναβρούμε ,από την μια άκρη στην άλλη,το ίδιο άγχος,την ίδια εντύπωση αδιεξόδου,πνιξίματος.την ίδια κατάσταση μόνιμης επαναστατικότητας την ίδια ζωτική χρήση της ποίησης.Ο ορισμός της ποίησης  ως μια άσκηση αναπνοής,που οφείλεται  στον Γκίσμπεργκ,εφαρμόζεται διττά στον Καρούζο,η ποίηση είναι αυτή που τον σώζει από την ασφυξία,και τα ποιήματά του με την σειρά τους μας βοηθούν να αναπνέουμε μέσα από την πνοή που τα ζωντανεύει—την πνοή που,στην ποίηση δεν είναι τίποτα περισσότερο από τον ακριβή ρυθμό της συγκίνησης.

Ο Καρούζος.αυτός ο άγριος  θα γίνει άραγε ένας κλασικός;Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι οι νεότεροι Έλληνες ποιητές ,στην πλειονότητά τους,τον έχουν τοποθετήσει εδώ και καιρό στο πάνθεον τους.

Του Μισέλ Βόλκοβιτς,περ.Διαβαζω αρ.393

(το κείμενο είναι απ’ το σημείωμα που συνοδεύει την έκδοση των ποιημάτων στα Γαλλικά)

ΚΙ ΑΛΛΑ ΠΛΗΓΜΑΤΑ ΣΤΟ ΣΤΗΘΟΣ

Και μπαίνεις στη βυζαντινή λειτουργία για να συνειδητοποιήσεις τι σημαίνει ενηλικίωση στον πολιτισμό:

Δραματουργία αρχαιοελληνικής τραγωδίας,με τους δύο χορούς,τις εισόδους-εξόδους των κορυφαίων,τη διαλεκτική αντιφωνία.Ποίηση ιλιγγιώδης,ζωγραφική θριάμβου των σημαινομένων πάνω στα σημαίνοντα,μέλος συναρπαστικής υπέρβασης των ατομοκεντρικών ευφραντικών σκοπιμοτήτων.Οι άνθρωποι εκεί κατέχουν το απόσταγμα εκφραστικής πάλης γιγάντων,δραματουργούν τον τρόπο και μελωδούν τον λόγο της πρόσβασης σε μέτρα νοηματοδότησης της ύπαρξης και του κόσμου,συγκλονιστικά.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ

Ο ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΡΟΥΖΟΥ

ΑΛΗΤΕΥΩ ΣΤΗΝ ΕΠΑΡΣΗ

η καταφρόνια της αιωνιότητας από μόνη της

οδηγεί στο πράγματι αιώνιο

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

Μικραίνει

 ολοσχερώς 

η αντίδραση της άνοιξης

των λουλουδιών 

το ζωηρό απλόχερο άδειασμα

η επανάσταση 

που λαθεύει

 στους άγουρους 

μίσχους

αχ Θέ μου

αρδεύονται

 τα εσώψυχα 

με κίβδηλο φως

ΛΙΓΗ ΟΜΟΡΦΙΑ ΜΕΣ'ΤΗΝ ΨΥΧΗ

Εἶν' ἓνας θάνατος νά βγεῖς ἀπ'τό ἐγῶ σου κύριε

μά ὂμως σέ σώζει ἀπ' τό θάνατο


ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΡΟΥΖΟΥ

Kάθε φορά και πιό πολλές 

είν'εκεί πέρα οι γιορτάδες

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

                                               

                                            Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ,ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΡΑΤΩ      [1988]

                                                            Περιλαμβάνει τις συλλογές:

                                                                                                     

                                                                               1.ΠΕΝΘΗΜΑΤΑ  [1969]

                                                                               2.ΛΕΥΚΟΠΛΑΣΤΗΣ ΓΙΑΜΙΚΡΕΣ ΚΑΙ

                                                                                  ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΝΤΙΝΟΜΙΕΣ

                                                                                                                       [1971]

                                                                               3.ΧΟΡΤΑΡΙΑΣΜΕΝΑ                                                                                                                                                                                                                                                ΧΑΣΜΑΤΑ[1974]

Σχόλιο στον ποιητή:

Tυραννιέσαι κυρ Νίκο 
στα ερεβώδη σοκάκια 
της ανύπαρκτης πόλης

ανάμεσα σε δυό κήπους
σωριάζοντας όλες τις ματαιότητες

συλλέκτης
στην εμμονή της ιστορίας

τελευταίες συλλαβές 
του αισθητού
ξεκοκαλίζοντας
στο στασίδι

και σκύβοντας
καθώς 
θυμιάζει ο ιερέας 
στην εσπερινή ακολουθία
σέρνοντας στην αιωνιότητα
το νοσηρό
πλήθος

είσαι κυρ Νίκο
ο έκθαμβος των οραμάτων

ο ολοκληρωτικά χαμένος

ο "ωραιότερος απ'τα ναυάγια των ήλιων"


                                                                               

ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΜΟΥ ΣΤΗΘΟΣ

Ὢ θάνατε

βασιλέα

τῶν πραγμάτων

πιέζεις 

ἀπόψε 

τό μικρό μου 

στῆθος

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

ΤΡΥΦΕΡΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Δέν εἶναι πάντα τό νερό σαν ξόδι καί ἡ κίνηση;

Δέν εἶναι μιά μακρόσυρτη κηδεία τό ποτάμι

καί οἱ λιτανεῖες τῶν ἢχων ἀνάμεσα

σέ σκονισμένα γιασεμιά καί τριαντάφυλλα;

Σοῦ γράφω λοιπόν...

Οἱ ἂγγελοι θά γίνουν ἐπιθετικότεροι

κι ὃλο τό Σύμπαν ἀπό κάποιο δρόμο φρικαλέο

θα χωρέσει κάποτε σέ μιά δαχτυλήθρα.

Ὃ,τι στό στήθος μοιάζει μέ κειμήλιο

θέλω νάν τό πετάξω.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ

ΣΙΝΔΟΝΗ Τ'ΟΥΡΑΝΟΥ

Από κόκκινο αίμα ο άγγελος έβγαινε
και χύνεται στη σινδόνη τ'ουρανού
μα η ρομφαία λάμπει
στίλβοντας τη δικαιοσύνη που είν'ο έρωτας.

ΚΑΡΟΥΖΟΣ ΝΙΚΟΣ

ΘΕ'Ι'ΚΟΣ ΣΠΙΝΘΗΡΑΣ

Ὁ κόσμος δέν τή χωροῦσε τέτοιαν ἀπόγνωση

Και κανένας θεός δέν  ἒβγαζε σπινθήρα.

Ν.ΚΑΡΟΥΖΟΣ,Ὁ μειλίχιος τρόπος τοῦ Βαρβαρόσσα

SANTA PANAGIA

Τοῦ ἣλιου ὁ δίσκος εἶναι πάντα ὀνειρώδης

ὣς το βασίλεμα

ἒχω στα στήθη την ἀνάσα και τον καιρό τῆς ὀμορφιᾶς

ἀλλ’οἱ τοῖχοι ὁλοένα μεγαλώνουν

ἀπρόσωποι σκληροί τοῖχοι ἀνέκφραστοι και βοεροί.

Ν.ΚΑΡΟΥΖΟΣ,Ἡ σκοτεινιά τοῦ μέλλοντός μου

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ -ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΤΗΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΓΟΗΤΕΙΑΣ

Ἀπολέλυσαι τῆς ἀσθενείας σου

Νηστεύει ἡ ψυχή μου ἀπό πάθη

καί τό σῶμα μου όλόκληρο τήν ἀκολουθεῖ.

Οἰ ἀπαραίτητες μόνο ἐπιθυμίες

καί τό κρανίο μου ὀλημερίς χῶρος μετανοίας

ὅπου ἠ προσευχή παίρνει τό σχῆμα θόλου.

Κύριε  ἀνῆκα στους ἐχθρούς σου

σύ εἶσαι ὃμως τώρα που δροσίζεις

τό μέτωπο μου ὡς γλυκύτατη αὒρα.

Ἔβαλες μέσα μου πένθος χαρωπό

καί γύρω μου 

ὅλα πια ζοῦν καί λάμπουν.

Σηκώνεις τήν πέτρα και το φίδι

φεύγει και χάνεται.

Ἀπ΄την ἀνατολή ὥς τό βασίλεμα τοῦ ἥλιου

θυμᾶμαι πώς εἷχες κάποτε σάρκα και οστά για μένα.

Ἡ νύχτα καθώς τήν πρόσταξες ἁπαλά με σκεπάζει

κι ὁ ὕπνος που ἄλλοτε ἔλεγα πώς ὁ μανδύας του 

με χίλια σκοτάδια εἶναι καμωμένος

ὁ μικρὀς λυτρωτής-ὅπως ἔλεγα-

με παραδίδει ταπεινά στα χέρια σου.

ΡΙΖΙΚΗ ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ

Ανέκαθεν υπάρχει στον άνθρωπο κάποια βαθύτατη νοσταλγία,που θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε της απόλυτης γαλήνης.Το μέτρο της είναι ο θάνατος.Η πηγή της είναι ο θάνατος.Επειδή ο θάνατος έρχεται κάποια στιγμή να καταλύσει ότι μας ανήκει.Δηλαδή να μας γαληνέψει.Αυτή λοιπόν η ριζική νοσταλγία θεμελιώνει όλη μας την πνευματικότητα,είτε το βλέπουμε είτε δεν το βλέπουμε.Αυτή η ανυπολόγιστη νοσταλγία μας χαρίζει την αγωνία του πνεύματος,τέλος,ως ανώτατη ανθρώπινη κατάσταση και μας φανερώνει την ουσία του πνεύματος,πως αν κάτι μας ανήκει πραγματικά,είναι το πνεύμα,γιατί του ανήκουμε αποκλειστικά,μέσα απ’το θάνατο,τη μοναδική του ταυτότητα.Το γεγονός του θανάτου είναι αυτόματα το γεγονός του πνεύματος.Έτσι,η αληθινή πνευματική ζωή είναι ζωή ανιδιόκτητη,με άλλα λόγια:μίμηση του θανάτου.Και είναι βέβαια,η αληθινή πνευματική ζωή το αίτημα και της τελευταίας,της πιο ασήμαντης έστω,λεπτομέρεια της ζωής.Να μιμήσαι το θάνατο σε όλη την έκταση της ζωής,έχειτην αναστάσιμη σημασία της λυτρωτικής αλήθειας,γαλήνης,που σε βγάζει από κάθε συνείδηση εσωτερικής και εξωτερικής ιδιοκτησίας,από κάθε μάταιο και εγωιστικό φόβο θανάτου.Ωστόσο,κατευθύνει πάντα την κοινωνία των ανθρώπων η αρπαγή και ο ζωώδης φόβος,η ανάπτυξη της ατομικότητας  με τρόπο κτητικό  πάντως,και ακριβώς επειδή ο θάνατος είναι όλεθρος και της ατομικότητας και των όποιων κτήσεών της.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ,ΠΕΖΑ ΚΕΙΜΕΝΑ,ΙΚΑΡΟΣ 1998